Sistem
pendidikan di Malaysia sememangnya telah lama wujud di Negara ini, hatta pada zaman kesultanan Melayu Melaka
sekalipun terdapat sistem pendidikan yang sedia wujud selaras dengan
perkembangan semasa pada ketika itu, misalnya pembelajaran pada ketika itu
lebih tertumpu kepada pendidikan Islam yang berjalan di rumah-rumah guru,
madrasah dan juga pondok-pondok. Apabila Portugis menawan Melaka pada tahun 1511, mereka telah
memperkenalkan sistem pendidikan berasaskan mazhab Roman katolik, namun ianya
bertukar kepada mazhab protestan apabila Melaka jatuh ke tangan Belanda.Pada
tahun 1786 sistem tersebut bertukar semula kepada pendidikan Inggeris yang berlangsung dalam tempoh masa yang
begitu lama iaitu daripada 1786 hingga 1956.( Choong Leong Keow, 2007)
Apabila kita membicarakan
perkembangan pendidikan di Malaysia pada sekitar tahun 1900, sudah pasti ianya
melibatkan aspek yang sangat besar kerana ianya melibatkan pelbagai aspek
pendidikan merangkumi pendidikan rendah, pendidikan menengah, latihan
perguruan, pendidikan vokasional dan teknik serta pendidikan tinggi.Sistem
pendidikan di Malaysia sebelum merdeka menunjukkan bahawa pendidikan adalah pada
dasarnya berpandukan sistem Barat yang diperkenalkan oleh pentadbiran British
pada abad ke 19, iaitu pada peringkat permulaannya, di Negeri-negeri Selat. Pada awalnya , pihak British memberi
keutamaan kepada pelajaran Melayu dan Inggeris. Blundell (Gabenor negeri
Selat) telah mencadangkan supaya ditubuhkan sekolah-sekolah Vernakular Melayu
di negeri-negeri Selat dengan bantuan kerajaan British. Hasilnya, Blundell
dengan bantuan kewangan daripada DYMM Temenggung Johor telah menubuhkan dua buah
sekolah Vernakular Melayu di Singapura pada tahun 1856. Rentetan daripada itu,
bermula daripada tahun 1858 hingga 1863 kerajaan British telah menubuhkan
beberapa buah sekolah Melayu di Pulau Pinang dan Melaka . (Sufean Hussin,1993)
Dari sudut matapelajaran yang diajar pula,
mata pelajaran yang biasa diguna pakai di sekolah vernakular melayu adalah
seperti, Bacaan, Mengarang, Ejaan, Menulis, Ilmu Hisab, Latihan Jasmani dan
Ilmu Alam.Pada awal kurun
ke-20, mata pelajaran Perkebunan dan Anyaman telah ditambah ke dalam kurikulum
sekolah. Selepas itu, hanya sebilangan kecil pelajar sahaja yang berpeluang
melanjutkan pelajaran ke Special Malay
Class, di mana mereka dapat meneruskan persekolahan di sekolah Inggeris
kelak.Pendidikan
Cina dan Tamil dibiarkan berkembang secara sendirian berasaskan kaum dimana
ketiga-tiga kaum utama di negara ini
mempunyai sistem pendidikan tersendiri yan berbeza antara satu sama lain. Sekolah Vernakular
Cina yang pertama telah didirikan oleh Persatuan Mubaligh London di negeri
Melaka pada tahun 1815, dan kemudiannya di Singapura pada tahun 1819. Pada
tahun 1900, dua orang menteri dan pendidik dari negeri China, Kang You Wei dan
Liang Qi Chau telah mendirikan sekolah Vernakular Cina dan menggabungkan
pengajaran Confucious dengan pengajaran sains Barat. Dalam pada itu, sesetengah
sekolah cina dijadikan sebagai tempat
asuhan bagi memupuk kesedaran kebangsaan pemuda-pemuda cina, selain itu mereka
juga menggunakan bahasa cina sebagai bahasa pengantar bahkan turut mengimport
guru khas dari Negara China dan buku-buku teks juga dibawa masuk dari Negara
China yang menjadikan pemikiran mereka berkiblatkan pemikiran Negara China.( Shahril @ Charil Marzuki, 1993)
Manakala sekolah
Tamil yang wujud pula menggunakan bahasa Tamil sebagai bahasa pengantar yang
utama.Sekolah-sekolah Tamil yang wujud terletak di kawasan ladang-ladang getah,
kelapa sawit, kopi dan gula kerana
majoriti daripada pekerja-pekerja ladang didatangkan daripada negara
India untuk bekerja di ladang-ladang. Sebahagian besar ladang dibiayai oleh
syarikat-syarikat yang mengelola ladang tersebut. Sehingga tahun 1938, terdapat
13 buah sekolah Tamil kerajaan, 511 buah sekolah estet, 23 buah sekolah
mubaligh dan 60 buah sekolah Tamil swasta di seluruh Semenanjung Tanah Melayu. Pendidikan
yang diberikan di sekolah Vernakular Tamil adalah terhad pada peringkat rendah
seperti apa yang berlaku di sekolah
vernakular Melayu . Kurikulum sekolah-sekolah Tamil berorientasikan negara asal
mereka, India Manakala buku-buku dan tenaga pengajar dibawa dari Sri Lanka dan
India.Sungguhpun demikian, keadaan sekolah Tamil ini tidak pernah setanding
dengan sekolah-sekolah Cina, Melayu atau Inggeris. (Sufean Hussin, 1993)
Bagi sekolah Inggeris pula, ianya mula
diperkenalkan oleh para mubaligh
Kristian. Penubuhan Penang Free School pada tahun 1816 misalnya adalah
bermatlamatkan seperti berikut:
·
Untuk semua bangsa.
·
Murid dididik supaya
berdisiplin, berkelakuan baik dan rajin;
·
Yuran secara berpatutan
untuk ibu bapa yang berkemampuan.
·
Semua murid akan diajar
membaca dan menulis Bahasa Inggeris dan mempelajari Ilmu Kira-kira.
·
Bahasa melayu untuk murid
Melayu
·
Diajar tentang pekerjaan
seperti pertukangan menjahit dan lain-lain;
·
Murid diajar supaya
menghormati ibu bapa dan agama Kristian.
Lanjutan daripada penubuhan Penang Free School
telah menyebabkan tertubuhnya lebih banyak sekolah-sekolah Inggeris seperti;
Melaka Free School, Victoria Insitute pada tahun 1893, Sekolah King Edward VII
di Taiping pada tahun 1906. Pada awal kurun ke-20, semua Free School telah
diambil alih oleh kerajaan. Pada tahun 1905 pula, sebuah sekolah Melayu iaitu
Malay College Kuala Kangsar ditubuhkan khas untuk anak-anak bangsawan Melayu.(Sufean
Hussin,1993)
Penaklukan Jepun terhadap Tanah Melayu pada
tahun 1941 sehingga tahun 1945 menyebabkan kebanyakan sekolah diajar dalam bahasa Jepun.Namun
selepas kekalahan pihak Jepun ke atas pihak Inggeris, kurikulum asal telah
diaplikasikan semula. Walau bagaimanapun, beberapa laporan cadangan terhadap
kurikulum baru telah digubal. Laporan-laporan yang dimaksudkan ialah Laporan
Barnes 1951, Laporan Fenn-Wu 1951, Ordinan Pelajaran, Dasar Pelajaran
Kebangsaan dan Laporan Razak 1956.Di antara cadangan yang telah dikemukakan
ialah menuntut kerajaan supaya menyediakan kemudahan-kemudahan pelajaran dan
pembelajaran serta menyediakan guru-guru terlatih di sekolah-sekolah. Guru-guru
ini merangkumi mereka yang mempunyai rekod penilaian yang baik serta mempunyai
etika pengajaran yang boleh dicontohi oleh para pelajar. (Choong Leong Keow,
2007)
Justeru, apa yang
dicatatkan diatas adalah merupakan sistem persekolahan yang telah diamalkan
pada suatu ketika dahulu. Yang pastinya
kepelbagaian dan ketidaksamaan
laras pendidikan ini menyumbang kepada masalah perpaduan dalam negara. Perbezaan
yang wujud bukan sekadar bahasa pengantar sahaja malah turut membabitkan
sukatan pelajaran yang tidak sekata antara sekolah-sekolah yang wujud pada masa
itu dan telah menerbitkan bibit-bibit perpecahan terhadan masyarakat di Negara
ini sehingga menyumbang kepada tragedi 13 Mei 1969. Apa yang jelas, sistem persekolahan
sebelum merdeka memainkan peranan penting mengekalkan keperibadian satu-satu
golongan etnik dan, di samping itu, mewujudkan dua golongan terdidik – berpelajaran Inggeris dan berpelajaran vernakular.